ਅੰਕੜਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਾਗੂਕਰਨ ਮੰਤਰਾਲਾ 15.10.1999 ਨੂੰ ਅੰਕੜਾ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਾਗੂਕਰਨ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਰਲੇਵੇਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਜੋਂ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਸੀ। ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਦੋ ਵਿੰਗ ਹਨ, ਇੱਕ ਅੰਕੜੇ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਾਗੂਕਰਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਅੰਕੜਾ ਵਿੰਗ ਜਿਸ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅੰਕੜਾ ਦਫਤਰ (NSO) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਅੰਕੜਾ ਦਫਤਰ (CSO), ਕੰਪਿਊਟਰ ਸੈਂਟਰ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੈਂਪਲ ਸਰਵੇ ਆਫਿਸ (NSSO) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਾਗੂਕਰਨ ਵਿੰਗ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਡਵੀਜ਼ਨਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ (i) ਵੀਹ ਪੁਆਇੰਟ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ (ii) ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ (iii) ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਸਥਾਨਕ ਖੇਤਰ ਵਿਕਾਸ ਯੋਜਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਵਿੰਗ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਮਤੇ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅੰਕੜਾ ਕਮਿਸ਼ਨ (MOSPI) ਅਤੇ ਇੱਕ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ, ਭਾਰਤੀ ਅੰਕੜਾ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਸੰਸਦ ਦੇ ਇੱਕ ਐਕਟ ਦੁਆਰਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਹੱਤਵ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾਨ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਅੰਕੜਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਾਗੂਕਰਨ ਮੰਤਰਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਇਕੱਤਰਤਾ ਅਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਪੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਮਹੱਤਵ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅੰਕੜੇ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸਰੋਤਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਐਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਸਰੋਤਾਂ, ਸਰਵੇ ਅਤੇ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹਨ। ਮੰਤਰਾਲੇ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਰਵੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਨਮੂਨੇ ਲੈਣ ਦੇ ਢੰਗਾਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹਨ। ਸਮਰਪਿਤ ਫੀਲਡ ਸਟਾਫ ਰਾਹੀਂ ਫੀਲਡ ਡਾਟਾ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖਾਤਿਆਂ ਦੇ ਸੰਕਲਨ ਸੰਬੰਧੀ ਕਾਰਜਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸੰਬੰਧੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਮੇਟੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖਾਤਿਆਂ 'ਤੇ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕਮੇਟੀ, ਉਦਯੋਗਿਕ ਅੰਕੜਿਆਂ 'ਤੇ ਸਥਾਈ ਕਮੇਟੀ, ਕੀਮਤ ਸੂਚਕਾਂਕ 'ਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕਮੇਟੀ ਹਨ। ਮਿਆਰੀ ਅੰਕੜਾ ਤਕਨੀਕਾਂ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਨੂੰ ਲਾਗੂਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੰਤਰਾਲਾ ਮੌਜੂਦਾ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਡਾਟਾ ਸੈੱਟ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।